Help, mijn polyester boot heeft osmose!

Osmose. Veel booteigenaren krijgen al kriebels als ze denken aan die blaasjes gevuld met water op de romp. Maar wat misschien nog wel vervelender is om te horen is dat osmose een degeneratieproces is. Oftewel: osmose is onvermijdelijk. De vraag is alleen wanneer, en hangt af van vele factoren. De bouwkwaliteit van het schip is de belangrijkste factor, maar ook het afmeerplaats en de watertemperatuur hebben invloed op het ontstaan van osmose.

In dit blog beantwoorden we de vraag 'wat is osmose?', vertellen we hoe je osmose herkent en hoe je het kan voorkomen. Ook leggen we stap voor stap uit hoe je osmose behandeld en repareert. De belangrijkste les van dit blog kunnen we vast verklappen: voorkomen is beter dan genezen.

Wat is osmose?

Osmose is een natuurkundige reactie die ontstaat wanneer water, een in water oplosbare stof en een selectief filter samen komen. Een selectief filter is in dit geval de gelcoat of het verfsysteem. Het water waar het schip in ligt zal langzaam door de gelcoat en de lagen daarachter binnendringen. Het water zal na verloop van tijd blijven hangen in een holte, waarna er een chemische reactie zal ontstaan: hydrolyse.

De druk die hydrolyse in de holte veroorzaakt zorgt er vervolgens weer voor dat de holte groter wordt, waardoor er een blaasje ontstaat. Deze zal op een gegeven moment klappen, waardoor er een scheurtje ontstaat. Het onderliggende laminaat zal vervolgens het water opzuigen als een spons.

Het water waar het schip in ligt is niet het enige water dat osmose kan veroorzaken. Het bilgewater kan hetzelfde probleem veroorzaken aan de binnenkant van de boot. Zorg er daarom voor dat je een goede bilgepomp kiest om dit water zo snel mogelijk weg te pompen.

Osmose herkennen

Je kan osmose herkennen aan de eerder genoemde verdikkingen in de gelcoat, ofwel blaasjes. Als je te maken hebt met osmose is het belangrijk om meteen uit te zoeken met welke verschijnselen je te maken hebt.

Een blaas kan erg in grootte variëren. De minst erge variant is wiking. Dit zijn zeer kleine blaasjes op het onderwaterschip, meestal rond de waterlijn.

Structurele osmose is een groter probleem. Hierbij zijn de blaasjes rond en tussen de 5mm en 50mm groot. Als je de blaasjes openkrabt of –prikt komt er vocht uit met een zure, azijnachtige geur. Dit vocht voelt soms ook plakkerig aan. Bij ernstige structurele osmose zal het polyesterlaminaat aangetast zijn en zijn losse glasvezels zichtbaar. In het ergste geval is er sprak van delaminatie. In dit geval zijn de blazen al opengebarsten en komen er hele lagen polyesterlaat los.

Voorkomen is beter dan genezen

Het is verstandig om zowel oude als nieuwe boten goed te beschermen tegen osmose. We raden daarom aan om regelmatig de boot te controleren op osmoseverschijnselen. Op deze manier zorg je er voor dat kleine osmoseplekken snel gerepareerd kunnen worden, voordat ze groter kunnen worden.

Ga je binnenkort nieuwe antifouling aanbrengen? Dat is een ideaal moment om het schip te controleren op osmose. Ook een beschermende laag aanbrengen onder de antifouling is aan te raden. Hier lees je meer over in stap 5.

Osmose behandeling

Als je hebt vastgesteld dat je te maken hebt met osmose is het aan te raden om dit zo snel mogelijk te repareren om erger te voorkomen. Osmose is in principe eenvoudig zelf te behandelen, maar bij grote schade raden wij aan om professioneel advies in te winnen. Voor osmose reparatie heb je het volgende nodig:

Stap 1: de gelcoat verwijderen

Begin met het verwijderen van de gelcoat en het verfsysteem. Afhankelijk van de ernst van de osmose verwijder je dit plaatselijk of helemaal. Het belangrijkste is dat je een droge romp krijgt. Voor het verwijderen van de gelcoat kan je gebruik maken van een schraper of Tercoo roterende straler.

Stap 2: het polyesterlaminaat reinigen en drogen

Nadat de gelcoat is verwijderd is het kale laminaat te zien. Reinig dit met schoon leidingwater en laat het een aantal weken drogen. Het goed laten drogen is misschien wel de belangrijkste stap, omdat er op een niet volledig droge romp opnieuw blazen zullen ontstaan. Geef de romp daarom ruim de tijd om te drogen.

Stap 3: het onderwaterschip plamuren

Is het laminaat goed droog? Dan kan je beginnen met het onderwaterschip plamuren. Gebruik hiervoor International Watertite epoxy. Dit middel is zeer goed geschikt voor het repareren van osmose.

Voordat je begint met het strak maken van het onderwaterschip moeten alle gaten en scheuren gerepareerd zijn. Vervolgens ga je op zoek naar ongelijke delen op de romp. Lage delen kunnen opgevuld worden met plamuur, en hoge plekken kunnen weggeschuurd worden.

Breng vervolgens op het gehele oppervlak plamuur aan, en let er op dat er geen luchtbellen of kuiltjes ontstaan. Vervolgens schuur je het geheel tot het volledig vlak en mooi glad is.

Stap 4: lamineren en impregneren

Polyester wordt vaak gecombineerd met glasvezel om een sterk oppervlak te krijgen. In het geval van delaminatie kan het nodig zijn om het laminaat te herstellen, wat bestaat uit verschillende lagen glasvezel. Deze stap kan overgeslagen worden als hier geen sprake van is.

Voor het repareren gebruik je een glasmat in combinatie met een lamineerhars. De glasvezels zitten aan elkaar vast, maar komen los als deze worden opgelost in lamineerhars.

Begin met het de hars aanbrengen op de ondergrond. Vervolgens kan je de glasmat aanbrengen. Het is mogelijk om in één keer een groot stuk van de mat aan te brengen, maar de mat kan ook in stukken gescheurd worden. Vervolgens kunnen deze stukken los aangebracht worden. Breng vervolgens nog meer lamineerhars over de mat heen aan. Als de mat nog wit is heb je te weinig hars gebruikt, en als de mat erg glimt is er te veel aangebracht. Dit is niet erg, want deze hars kan nog herverdeeld worden.

De laatste stap is om eventuele luchtbellen uit de mat te halen. Dit doe je het makkelijkst met een ontluchtingsroller. Vervolgens kan er op dezelfde manier een nieuwe laag glasmat aangebracht worden, net zo lang tot de gewenste dikte bereikt is.

Stap 5: Gelshield aanbrengen

Tijdens deze stap breng je de beschermende laag tegen vocht aan, die tevens ook dient als hechtingslaag voor de antifouling.        

Zorg er voor dat het oppervlak stofvrij en ontvet is voordat je begint. Vervolgens breng je minimaal 5 lagen Gelshield aan. Het is handig om de grijze en de groene kleur met elkaar af te wisselen, maar begin en eindig met de grijze kleur.

Laat de lagen tussen het aanbrengen door drogen. Op één dag kunnen meerdere lagen aangebracht worden, omdat de Gelshield vrij snel droogt.

Stap 6: antifouling aanbrengen

De laatste stap is het aanbrengen van antifouling om aangroei op het onderwaterschip te voorkomen. Hierover lees je alles in ons blog: Antifouling aanbrengen, de complete handleiding.

Je boot beschermen tegen osmose?

Bij KOK watersport geven we je graag persoonlijk advies over een osmose behandeling. Dat kan in onze watersportwinkel in Rotterdam. Online contact opnemen met ons kan natuurlijk ook.       

Regelmatig hebben wij Gelshield, epoxy en andere producten voor je schip in de aanbieding. Geef je daarom op voor onze nieuwsbrief of kom naar onze watersportwinkel.