Het stuurkompas: magnetisch of elektronisch?

Kompassen op de boot kunnen we simpelweg indelen in twee groepen: stuurkompassen en handpeilkompassen. Een stuurkompas vertelt waar je naartoe gaat, maar zijn kleine broertje heeft het antwoord op waar je bent. Anders gezegd: met een stuurkompas bepaal je de koers, en met een handpeilkompas je positie.

In dit blog gaan we dieper in op de stuurkompassen. Hoe werken ze? En wat voor stuurkompas past bij je boot?

Het kiezen van een stuurkompas

De stuurkompassen zijn ook weer op te delen in twee groepen: de magnetische en elektronische kompassen. Magnetische kompassen bevatten een draaiende kompaskaart die draait door het magnetische veld dat de aarde omringt. Deze kompassen zullen daarom naar het noorden wijzen. Het grote voordeel van deze kompassen is dat ze niet afhankelijk zijn van stroom of satellietontvangst, en het in principe altijd doen.

Helaas heeft elk voordeel ook zijn nadeel. In dit geval is dat magneten en zendapparatuur soms zorgen voor een afwijking. Dit komt omdat dit kleine magnetische velden zijn. Gelukkig kunnen de meeste kompassen gecorrigeerd worden.

Elektronische kompassen beschikken over twee spoelen die, samen met de elektronica, de relatieve sterkte van de magneetvelden kunnen bepalen. Een groot voordeel is dat de sensoren van het kompas ergens anders kunnen worden gemonteerd. Dit zorgt er voor dat je ze op de beste plek kan installeren, waar ze niet door apparatuur of andere stoorzenders worden beïnvloed. Een nadeel is, zoals eerder genoemd, dat als de stroom uitvalt je niks aan het kompas hebt. Daarnaast is de installatie iets moeilijker als je de sensoren ergens anders plaatst.

Ik kies voor een magnetisch stuurkompas

De grootte en de montagestijl zijn twee belangrijke factoren bij het kiezen van een magnetisch kompas. Er zijn vijf verschillende soorten montagestijlen:

Bracket: deze kompassen hangen in een beugel, zoals de Ritchie B-81. De kompassen zijn veelzijdig, omdat ze op veel plekken kunnen worden geïnstalleerd. Ze kunnen ook gemakkelijk verwijderd worden, wat handig is tegen diefstal. Deze modellen worden vaak gebruikt op motorboten.

Flush: deze kompassen worden ingebouwd in een horizontaal vlak, zoals de Ritchie F-50. Deze is uitermate geschikt voor kleinere motor- en zeilboten.

Bulkhead: Deze kompassen bieden viel installatiegemak, en kunnen zelfs schuin worden opgehangen. Daarnaast zijn ze goed zichtbaar. Een goede keuze is de Plastimo Contest 101. Deze modellen zijn zeer geschikt voor helmstok bestuurde zeilboten. Het kompas kan in het schot gemonteerd worden.

Surface: deze kompassen worden gemonteerd op een vlak oppervlak. De kompassen kunnen gemakkelijk verwijderd worden. Een groot voordeel is dat er geen groot gat uitgezaagd hoeft te worden. Een goede keuze is de Plastimo Offshore 75.

Binnacle: Deze kompassen zijn te monteren op een oppervlak of achter het stuurwiel. Erg handig als er geen ruimte onder het oppervlak is om een flush-mount kompas te installeren. De Plastimo Olympic 135 is zo’n kompas, die tevens ingebouwd kan worden.

Hoe groot moet de schijnbare diameter van de kaart zijn?

Omdat de koepel en de vloeistof de werkelijke kaart vergroten gaan we uit van de schijnbare grootte van de kaart. In principe ‘presteert’ een groter kompas beter. Ten eerste omdat dit het aflezen makkelijker maakt. Dit omdat de cijfers en strepen groter zijn. Dit is handig als je het kompas van een afstand wil aflezen, of als er geen of slechte verlichting is. Daarnaast beschikt een groter kompas over meer vloeistof, wat zorgt voor een betere demping van de kaart.

Hoe lees je het stuurkompas af?

Een magnetisch kompas beschikt over een vlakke roos, een conische/ cilinder roos of een combinatie van deze twee.

Een kompas met een vlakke roos, zoals de Plastimo Olympic 135, is gemaakt om aan de achterkant af te lezen.

Een kompas met een conische of cilinder roos lees je aan de voor- en bovenkant af. Bijvoorbeeld de Plastimo Offshore 95, die ideaal is voor motorboten van 6 tot 12 meter. Ook zijn er modellen met dubbele schaalverdeling, zoals de Plastimo Contest 101.

Een elektronisch kompas lees je anders af. Deze modellen zijn voorzien van een display waarop de informatie wordt getoond.

Hoe installeer ik mijn stuurkompas?

Een goed kompas kiezen is de eerste stap. Een kompas is een precisie-instrument dat met zorg geïnstalleerd moet worden om zo goed mogelijk zijn werk te kunnen doen. Houd rekening met de volgende punten:

• Kies een goed zichtbare en handige plek voor de stuurman
• Stem het kompas af op de as van de boot
• Installeer het kompas niet in de buurt van de motor en instrumenten met magneten
• Probeer elektrische bekabeling zo veel mogelijk te verleggen uit de buurt van het kompas

Let tijdens het installeren ook goed op een afwijking die wordt veroorzaakt door magnetische voorwerpen. Een afwijking zorgt er voor dat het kompas niet correct naar het noorden wijst. Met behulp van correctiemagneten, welke onder het kompas zitten, kan je deze afwijking ongedaan maken. Let op! Dit kan vrij lastig zijn. Als het niet goed lukt, laat het dan doen door een professional.

Hoe onderhoud ik mijn stuurkompas?

Een goed kompas heeft een lange levensduur, mits je er juist mee om gaat. Kompassen en veel zonlicht is over het algemeen een slechte combinatie. Het Uv-licht veroorzaakt verkleuring, vervaging en zelfs scheurtjes. Doe daarom een afdekkap over het kompas heen wanneer je deze niet gebruikt.

Als je boot aan de steiger ligt, en het binnen in de boot erg warm wordt, neem dan je kompas mee. Dat zorgt er voor dat het kompas niet te veel wordt blootgesteld aan hitte. Te veel hitte kan ook zorgen voor haarscheurtjes in de koepel. Mocht je zien dat er een paar van deze scheurtjes in zitten, laat het kompas dan repareren. Wanneer je dit niet doet kan er vloeistof gaan lekken, wat te herkennen is aan een luchtbel in het kompas. Hieronder is goed te zien dat de luchtbel behoorlijk groot is geworden, wat natuurlijk zonde is.

Stuurkompas kopen?

Het kiezen van het juiste stuurkompas kan lastig zijn. Uiteraard kunnen we je helpen met het kiezen van het juiste stuurkompas. We geven je graag persoonlijk advies over de mogelijkheden.

Dit is mogelijk in onze watersportwinkel, maar online contact opnemen kan natuurlijk ook. Daarnaast hebben we geregeld interessante aanbiedingen van stuurkompassen, dus geef je op voor onze nieuwsbrief om hier altijd van op te hoogte te zijn.